دوره غيبت صغرى

در سال 260 ه . ق حضرت امام حسن عسكرى‏عليه السلام به دست‏خليفه عباسى شهيد شد. از اين پس، دوره جديدى از زندگى امام مهدى (عج)، كه به غيبت صغرى معروف است، آغاز شد. اين دوره حدود شصت و نه سال يعنى تا سال سيصد و بيست و نه هجرى طول كشد.

گرچه در اين مدت به دليل برخى مصالح، از جمله در امان ماندن از خطراتى كه جان آن حضرت را از سوى دشمنان تهديد مى‏كرد، امام‏عليه السلام از نظرها پنهان بودند، اما حضرت تعدادى افراد وارسته و با تقوا را به عنوان نائب خاص خود به مردم معرفى كردند تا هر يك از ايشان سؤالات و مشكلات خود را به وسيله آنان به امام‏عليه السلام برسانند و از طريق امام پاسخ دريافت نمايند. نواب دوره غيبت صغرى چهار نفر بودند كه به ترتيب عبارتند از:

1. ابو عمرو، عثمان بن سعيد، كه از سن يازده سالگى در حضور ائمه قبلى مشغول خدمت‏بوده است و از اصحاب مورد اعتماد امام هادى‏عليه السلام و امام عسكرى‏عليه السلام محسوب مى‏شوند. وى از سال 260 تا 267 ه . ق منصب نيابت امام زمان (عج) را عهده‏دار بود.

2. ابوجعفر محمد بن عثمان: وى فرزند نائب اول امام عصر (عج) است كه از سال 267 تا 305 ه . ق عهده‏دار منصب نيابت‏خاص بود.

3. ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى: اين عالم بزرگوار از سال 305 ه. ق تا 326 ه. ق يعنى حدود بيست و يك سال نيابت امام عصر (عج) را عهده‏دار بود.

4. ابوالحسن على بن محمد سيمرى: وى حدود سه سال يعنى از سال 326 تا 329 ه . ق به عنوان نايب خاص امام (عج) به انجام وظيفه مشغول بود.

همان‏گونه كه اشاره شد، نواب خاص دوره غيبت صغرى در غياب امام به انجام برخى وظايف مشغول بودند كه از جمله آن‏ها: زدودن شك و حيرت مردم درباره تولد امام زمان (عج); حفظ امام از خطراتى كه او را تهديد مى‏كند از راه پنهان داشتن مكان او; پاسخگويى به پرسش‏هاى فقهى و اعتقادى مردم; مبارزه با مدعيان دروغين نيابت; آماده سازى مردم براى پذيرش غيبت كبرى; كمك به نيازمندان و توزيع وجوه شرعى و...